Doğum Sonrası Depresyon

Doğumdan hemen sonraki dönem pekçok kadın için rüya gibidir. Eve yeni gelen bir bebek aileye neşe ve mutluluk saçar. Ancak bu dönem keyifli olduğu kadar streslidir de. Eve yeni bir bireyin katılışı kadınların önemli bir kısmında zihinsel ve duygusal değişikliklere yol açar. Zihinsel ve duygusal durumu etkileyen bu hastalıklar melankoli, depresyon ve psikoz olarak sınıflandırılabilir.

Doğum Sonrası melankoli
Kadınların yaklaşık %85'inde doğumdan sonra melankolik bir durum görülür. Bu gerçek bir duygudurum bozukluğundan çok doğumun normal bir parçası olarak kabul edilmelidir. En sık doğumdan sonraki ilk haftada ortaya çıkar. Annelerde

• Uyku problemleri
• Ağlama krizleri
• Üzgün görünme
• Halsizlik
• Başağrıları
• Konsantrasyon güçlükleri
• Şaşkınlık
• Sinirlilik
• İştahsızlık

görülebilir. Bu tablo çok önemli değildir. Genelde 1-2 hafta içinde şikayetler kendiliğinden kaybolur. Ancak bu kısa geçiş döneminde ailesinin ve eşinin anlayışlı davranması ve kendisine yardımcı olmaları gereklidir. Annelerin %10-15'inde melankoli tablosu 2 haftada uzun sürebilir. Bu durumda depresyon söz konusu olabilir ve profesyonel yardım gerekebilir.

Doğum sonrası depresyon
Kadınların bir kısmında görülen doğum sonrası depresyon melankoliden daha farklı ve ciddi bir durumdur. Tanım olarak doğumdan sonraki 4 hafta içinde herhangi bir zamanda majör depresif bir dönem yaşanmasıdır. Ancak bazı kadınlarda bu süre 6 haftaya kadar uzayabilir. Nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte doğumdan sonra ani gelişen hormonal değişimlerin etkili olduğu düşünülmektedir. Başka bir neden de psikolojik streslerdir. Bebeğe karşı aşırı bir sorumluluk duygusunun gelişmesi oolayın altında yatan bir diğer sebep olabilir. Kadının eşi ile olan anlaşmazlıkları ya da ekonomik problemler olayı alevlendirebilir. İlk defa anne olanlar veya eşi ile ayrı olan kadınlar dah yüksek risk altındadır. Daha önceki gebeliklerinden sonra depresyon yaşayanlarda da daha sık görülür.

Genelde doğumdan sonraki 1-5. günler arasında belirtiler başlar. Hafif depresyonda en sık görülen bulgular halsizlik, isteksizlik, sinirlilik, unutkanlık ve değişik korkulardır. Bunlara genelde uyku problemleri eşlik eder. Biraz daha ileri vakalarda bu belirtilere aksiyete (endişe), panik atak, ağlama krizleri, bebeğe karşı ilgisizlik, ciddi uyku bozuklukları ile ölüm ve intihar düşünceleri eklenir.

Doğum sonrası depresyona % 5 oranında rastlanır.Eskiden sosyal statü ve evlilik ilişkilerinin depresyon ile ilişkisi olmadığı düşünülürken yeni çalışmalarda fakir ve bekar kadınlarda 2 kat daha sık görüldiğü ileri sürülmektedir. Genç yaşta anne olanlarda da 2-3 kat fazla görülür. Gebelik esnasındaki duygu durumu ile doğum sonrası depresyonun bir ilişkisi bulunamamıştır.

Doğum sonrası depresyonun tedavisi majör depresyon ile hemen hemen aynıdır. Genelde hastalar psikoterapi ve antidepresan ilaçlardan fayda görürler. Emzirenlerde antidepresan kullanımı önerilmediğinden tedavi esnasında kadın doğum ve psikiyatri hekimlerinin birlikte tedavi planı yapmaları uygun olacaktır. Emzirmenin olumlu etkileri nednei ile hafif vakalarda ilaç tedavisi yerine sadece psikoterapi yeterli olabilir. Hastaların 2/3'ünde şikayetler en geç 1 yıl içinde kaybolur. Geri kalan vakalarda ise birden fazla sayıda depresif atak görülür.

Postpartum depresyon geçiren ya da risk altında olan kadınlara öneriler

• Çok fazla kendinizi yormayın. Uyku zihinsel sağlık açısından çok önemlidir.
• Bebeğiniz uyurken siz de uyumaya çalışın
• Bebeğinizin hareketleri uykunuzu bozuyor ise onu başka bir odaya almayı deneyin
• Eşinizle bir vardiya sistemi geliştirin ve bu şekilde bebekten sadece siz sorumlu olmayın
• Etrafınızdaki akraba ve arkadaşlarınızdan yardım isteyin. Bu sayede kendinize dinlenecek zaman ayırın
• Eğer mümkünse doğum öncesi hazırlık kurslarına kaydolun.
• Gebelik esnasında ve sonrasında beslenmenize dikkat edin

Doğum sonrası psikoz
En ciddi postpartum (doğum sonrası) psikolojik hastalıktır. Gebelikten önceki yıla göre karşılaştırıldığında hastalığa yakalanma riski 20 kat fazladır

Psikoz düşünce bozukluğu ya da gerçekle ilişkinin kaybedilmesi olarak tanımlansa da ciddi duygulanım bozuklukları da bu şekilde sınıflandırılabilir. Halüsinasyonlar (gerçekte olmayan şeyleri görme ya da duyma) veya hezeyanlar (gerçekle ilgisi olmayan şeylere inanma) olabilir. Önceden kestirilemeyen duygu dalgalanmaları görülür. Genelde doğumdan sonra 2 gün-3 hafta arasında belirtiler ortaya çıkar. Hezeyanlar özellikle bebek üzerine odaklanır. Bazı durumlarda anne bebeğe karşı aşırı koruyucu obsesyonlar (takıntılar) geliştirebilir. Bazı vakalarda da intihar düşünce ve girişimleri olur.

Postpartum psikoz son derece acil ve profesyonel yardım gerektiren ciddi bir durumdur. Sıklıkla hastaneye yatırılarak tedavi gerekir. Uygun tedavi ile %95 vakada 2-3 ayda iyileşir.