Mardin ve Botan bölgesinde yerleşik olan, Türkiye ile Dünyanın dört bir ülkesine dağılan Omeriyan aşiretinin tarihi kitaplaştırıldı. Omeriyan aşiretini, aşiretin ileri gelenleriyle görüşüp kitaplaştıran Kürt yazar ve siyasetçi Şerefxan Cizîrî, bölgenin aşiretsel, coğrafik, ekonomik, kültür yapısının yanı sıra, aşiretin siyasi yapısı ve Cumhuriyet döneminde yaşanan isyanlarda devlete karşı direnişleri detaylı bir şekilde geçtiğimiz günlerde piyasaya çıkan "Omeriya Mirsom" (Mirsom’un Omeryası) adlı kitapta dile getiriyor.
Yıllarca Avrupa'da yaşayan Kürt yazar ve siyasetçi Şerefxan Cizîrî, mensup olduğu Kürt Omeriyan aşiretini bütün yönleriyle ele alan Kürtçe bir kitap yayınladı. İsmini Mardin'in Ömerli- Midyat- Nusaybin ile Şırnak'ın İdil ilçesi sınırları arasında kalan ve genelde dağlık alandan oluşan "Omeryan" mıntıkasından alan Omeriyan aşiretini, bölgede köy köy gezerek, ileri gelenleriyle görüşüp kitaplaştıran Şerefxan Cizîrî, bölgenin aşiretsel, coğrafik, ekonomik, kimlik ve kültürel yapısının yanı sıra, aşiretin ileri gelen ailelerinin kendi aralarındaki çekişmeleri, siyasi yapısı, devlete karşı direnişleri, çıkardığı milletvekillerini detaylı biçimiyle dile getiriyor. Omeriyan bölgesinin haritasının yanı sıra aşiret içinde yer alan ailelerin durumu, bölgenin nüfusunun da ele alındığı Kürtçe "Omeriya Mirsom" kitapta, Osmanlı döneminin yanı sıra Cumhuriyetin ilanından sonra da bölgede yaşanan isyanlar ve aşiretin bu isyanlardaki duruşu, toplumsal-sosyal yaşamına yer veriliyor.
Bölgenin köklü büyük aşiretlerinden biri olan Omeriyanlar, Cumhuriyet ilanından sonra bölgede yaşanan Kürt isyanları ve ekonomik nedenlerden dolayı Türkiye'nin birçok ilinin yanı sıra Suriye, Irak, İran gibi ülkelere dağılmış durumda. Birçok Avrupa ülkesine de göç eden aşiret mensuplarının yanı sıra, Türkiye'de de Mardin kent merkezi ve bağlı ilçeler başta olmak üzere Diyarbakır, Ankara, İstanbul ve ağırlıklı olarak İzmir'e yerleşmiş.
Omeryan'lar, Suriye'nin Qamişlo, Haseki, Halep ve Şam, Irak'ta ise Hewlêr, Duhok, Süleymaniye, Musul, Kerkük ve Bağdat gibi kentlerde yerleşik bir yaşam sürdürüyorlar.
Nüfuslarının 350- 400 bin civarında olduğu tahmin edilen Omeryan'lar, yerleşik olduğu bölgelerde de siyasette ağırlıklarını hissettiriyor.
Şerefxan Cizîrî, kitabında Omeriyanlar arasında on yıllardır devam eden ancak günümüzde yavaş yavaş etkisini yitiren ünlü Mehmudki-Edmanki ailelerinin siyasi çekişmesine de açıklık getiriyor. Aşireti ikiye bölen Mehmudki ve Edmanki aileleri arasında yaşanan ve zaman zaman çatışmaya dönen husumet, günümüzde ulusal mücadelenin geldiği boyutla etkisini giderek yitirmiş durumda.
Şerefxan Cizîrî, kitabında Şeyh Sait İsyanına katılmak isteyen Omeriyan aşiretine de değiniyor. Suriye'de 1985 yılında yaşamını yitiren Hesen Hişyar Serdi ile yaptığı görüşmeyi kitaba aktaran Cizîrî, Heşen Hişyar Serdi'nin kendisine Omeriyan aşiretinin ağası Brehime Osman'ın Şeyh Sait'e destek amacıyla atlılarıyla Diyarbakır yönüne doğru yola çıktığını, Sultan Şeyhmus'da ise kendisine isyanın bastırıldığıyla ilgili haber gönderdiklerini aktarıyor. Hesen Hişyar Serdi, Başta Omeriyan bölgesi olmak üzere Mardin bölgesinden hiç kimsenin Şeyh Sait ayaklanmasına karşı devlet tarafında yer almadığını, yer alanların ise Sürgücü ağaları olduğunu dile getiriyor. Özellikle Kamil Ağaye Ewêna'nın devlet tarafında yer alarak isyanın bastırılması için Kürtlere çok kötülükler yaptığının dile getirildiği kitapta, isyandan sonra Omeriyan'ların yaşadığı zorlukları da dile getiriyor.
Bölgede adeta kuşaktan kuşağa ünlü Kürt Dengbêj Xıdırê Omeri tarafından aktarılan aşiret ağası Eliyê Ehmed ve kendisine destek veren 15 savaşçının Merzeka vadisinde bulunan Rute mağarasında devlet güçleriyle girdikleri çatışma da ayrıntılı bir şekilde kitapta yer alıyor. Dengbêj'lerin klamlarına konu olan olay, Omeriyan dağlarında kaçak bir şekilde gezen Eliyê Ehmed ve savaşçılarının barındığı mağara, kendilerinden korkan bölgedeki nüfuzlu kişilerin ihbarıyla devlet güçleri tarafından çembere alınıyor ve ağır silahlarla başlayan çatışmadan sonra Eliyê Ehmed ve 15 savaşçısı ölü olarak ele geçiriliyor. Eliyê Ehmed ve 15 savaşçısının kesilen başları ise daha sonra çuvallar içinde kimliklerinin tespit edilmesi için köylerde nasıl dolaştırıldığı ayrıntılı bir şekilde dile getiriliyor.
Cizîri’nin kitabında, Omeriyan'ların aşiret ağaları olan Usivê Osman, Brehîmê Osman, Ehmedê silêman, Evdelê Sileman Elîyê Hiseyn, Hecî Xelîlê Xezalî'nin yaşamları, politik duruşları, direnişleri de ayrıntılı bir şekilde ele alınıyor.
Mar-Has yayınlarından çıkan Şerefxan Cizîrî'nin "Omeriya Mirsom" isimli Kürtçe Kitabı, bölgede büyük bir nüfuza sahip olan Omeriyanlarla ilgili önemli bir kaynak niteliğinde.
Editörümüzün Kitap neden Kürtçe yazıldı? Sorusuna Ciziri; “Omeriler Kürtçe konuşurdu. Omeryan şairlerinin yazdığı şiirleri, düğülerdeki veya dengbejlerin sözlerini Türkçeye çevirdiğimizde tam olarak anlamını bulmazdı. Ben omeryanları omeryanların diliyle anlatmak istedim"
www.mardinlife.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Yorumlama biçimi kutucuğundan Adı/Url 'yi seçerek, isminizi ve dilerseniz mail veya site adresinizi yazıp yorumunuzu gönderin. Yorumunuz Editör onayından geçerse yayınlanacaktır. Küfür, Hakaret, İftira ve SİYASİ içerikli yorumlar ve Adı Soyadı belirtilmeyen yorumlar yayınlanmıyacaktır. Surgucum