Demokratik Açılım ders kitaplarına da giriyor

MEB, 9 yıllık yönetmeliği yürürlükten kaldırdı. Yeni kitaplarda, kesinlikle ayrımcılık içeren bilgiler yer almayacak.

Milli Eğitim Bakanlığı ders kitapları ile eğitim araçlarına ilişkin yönetmeliği yeniden düzenledi. Ders kitaplarında ırk, din, dil, renk, siyasi düşünce gibi benzeri ayrımcılık içermeyecek. Ayrıca bakanlık, intihaller konusunda da yeni önlemler aldı.

MEB, 29 Mayıs 1995 tarihli Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliğini yürürlükten kaldırdı.

Resmi Gazetenin mükerrer sayısında yayımlanan ve yarından itibaren geçerli olacak yeni yönetmelik, MEB'e bağlı örgün ve yaygın eğitim kurumlarında okutulacak ders kitabı, öğrenci çalışma kitabı, öğretmen kılavuz kitabı, bilgi iş ve işlem yaprakları ile ders kitabı yerine okutulmak üzere Bakanlıkça hazırlanacak, satın alınacak veya hibe yoluyla sağlanacak diğer eğitim araç ve gereçlerinin Türk milli eğitiminin genel amaç ve temel ilkelerine uygun olarak niteliklerinin belirlenmesi, hazırlanması, incelenmesi, değerlendirilmesi, kabulü, uygunluk süresi, ilanı, yayımlanması, dağıtımı, inceletme ve inceleme ücretleri ve ders kitapları üreten yayınevlerinde aranacak kriterlerle ilgili usul ve esasları düzenliyor.

Yönetmeliğe göre eğitim araçları eğitim kurumlarında kullanılacak ders kitabı, öğrenci çalışma kitabı, öğretmen kılavuz kitabı, bilgi iş ve işlem yaprakları ile öğretmen ve öğrencilere kaynak ve yardımcı olacak basılı eğitim malzemesini, milli eğitimin genel amaçlarının gerçekleşmesine yararlı olacak diğer eserlerden oluşacak.

YAYINEVLERİNDE ARANACAK NİTELİKLER

Ders kitabı üreten yayınevleri; ders kitabı üreteceği alanlar için yazar/yazarlar ile en az birer editör, dil uzmanı ve görsel tasarım uzmanı çalıştırdığını belgelendirecek. Bu personelden fikir ve sanat eserleri ile ilgili kanuna aykırı iş ve işlemler ile yüz kızartıcı suçlardan hüküm giyenler çalıştırılamayacak.

Yayınevlerince yapılan başvuruda verilen herhangi bir belgenin veya yazılı beyanın gerçek dışı olduğunun idari ve adli makamlarca tespit edilmesi halinde belgenin/beyanın ait olduğu baskıya hazır nüsha veya nüshalara ait Talim ve Terbiye Kurulu kararı iptal edilecek. Başvuru sahibi yeniden 2 yıl süreyle başvuramayacak.

DERS KİTAPLARININ NİTELİKLERİ

Yönetmelikte ders kitaplarının nitelikleri ile ilgili daha önceki yönetmelikle belirlenen kurallar da yeniden düzenlenerek, bazı ilaveler yapıldı.

Ders kitaplarının nitelikleri şöyle olacak:

''- Anayasaya ve kanunlara aykırı hususları içermeyecek,

- 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanununda yer alan Türk Milli Eğitiminin Genel Amaçlarında belirtilen Atatürk İnkılap ve İlkelerine ve Anayasada ifadesini bulan Atatürk milliyetçiliğine bağlı; Türk Milletinin milli, ahlaki, insani, manevi ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan; insan haklarına ve Anayasanın başlangıcındaki temel ilkelere dayanan demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyeti'ne karşı görev ve sorumluluklarını bilen ve bunları davranış haline getirmiş yurttaşlar olarak yetiştirmek hükmüne, Türk Milli Eğitiminin Temel İlkelerine uygun olarak hazırlanacak,

- İnsan haklarına aykırılık, cinsiyet, ırk, din, dil, renk, siyasi düşünce, felsefi görüş ve benzeri ayrımcılık içermeyecek,

- Bilimsel ilke ve yöntemlere uygun olarak hazırlanacak,

- Reklam niteliğinde ögeler içermeyecek,

- Yayınevlerini, kitabı hazırlayanları ve bunların birinci derece yakınlarını tanıtan ve kimliğini ortaya çıkaran herhangi bir bilgi, kenar süsü, sayfa numarası, benzeri simge ve işaret gibi görsel unsur içermeyecek,

- İçeriğinde yer alan okuma metinleri öğrencileri, milli, ahlaki, insani, manevi ve kültürel değerleri besleyecek; demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyeti'ne karşı görev ve sorumluluklarını yerine getirmede onlara yol gösterecek ve bu değerleri benimsetecek.

- Türk Milli Eğitiminin Genel Amaçları ve Temel İlkeleri ile dersin programına ve hitap ettiği eğitim kurumunun amaçlarına uygun olacak,

- Öğretim programlarında belirtilen Atatürk ilke ve inkılapları ile ilgili kazanımları içerecek,

- Diyalog, hoşgörü, uzlaşma kültürü, empati, farklılıklara ve insan haklarına saygı, eşitlik, katılım, çoğulculuk, hukukun üstünlüğü gibi değerlerin gelişimine katkı sağlayacak,

- Bilgiye ulaşım, ulaşılan bilginin sorgulanması ve bilginin nasıl üretileceğine ilişkin vurgu yapacak,

- Bilişim teknolojisinin etkin ve verimli kullanımını teşvik edecek,

- Öğretim programının kazandırmayı amaçladığı bilgi, beceri, tavır, tutum, değer ve yetkinlikleri kapsayacak,

- Ön yargı ve normatif önermelerden uzak olarak konuyla ilgili farklı bakış açıları içerecek,

- Kişi, kurum ve kuruluşları yıpratıcı ve küçük düşürücü unsurları taşımayacak,

- Ders işlenişinde öğretmenin rehberliğinde öğrencinin aktif olmasını ön plana alacak. Öğrencilerin farklı ilgi, yetenek ve ihtiyaçlarına yönelik çeşitliliğe yer verecek.''

YAŞAYAN TÜRKÇE

Ders kitaplarında yaşayan Türkçe doğru, güzel ve etkili kullanılacak. Türkçeleşmiş kelimeler, yaşayan Türkçenin bir parçası olarak değerlendirilecek. Öğrencilerin seviyelerine uygun, kelime hazinelerini geliştirmelerine fırsat veren zengin ve akıcı Türkçe'nin kullanılmasına özen gösterilecek.

Türkçenin kullanımında, Türk Dil Kurumunun son yayımladığı son Türkçe Sözlük ve Yazım Kılavuzu esas alınacak.

İlköğretimin ilk üç sınıfında soyut kavramların kullanılmasından kaçınılacak. Kitaplardaki görsel unsurlar öğrencilerin gelişim basamaklarına uygun, görsel algı yönünden renk uyumuna dikkat edilerek açık, temiz ve net bir baskıyla hazırlanacak.

Her türlü yazı, resim, fotoğraf ve benzeri materyallerden telif hakları gözetilerek alıntı yapılabilecek.

Konuların daha iyi öğrenilebilmesi için açıklayıcı, tamamlayıcı ve eğitici nitelikteki öğretime yardımcı harita, kroki, fotoğraf, şema, grafik, resim ve benzeri görsel unsurlara yeterince yer verilecek. Ancak, taslak ders kitabında şartlı kabul aşamasından önce kitabın, yazarın ve yayınevinin tanınmasına yol açacak kenar süsü, sayfa numaraları ve benzeri simge ve işaretlere yer verilmeyecek.

Kitaplarda yer alacak Türk Bayrağı, Türk Bayrağı Kanunu ve Türk Bayrağı Tüzüğüne uygun olacak.

Türk Edebiyatı kitabında edebiyat terimleri sözlüğü bulunacak. Ancak öğrencilere sözlük kullanma alışkanlığı kazandırmak ve farklı sözlüklere yönlendirmek için Türkçe, Dil ve Anlatım ile Türk Edebiyatı ders kitaplarında sözlük bölümü yer almayacak.

AZINLIK OKULLARI VE YABANCI ÖZEL OKULLAR

Azınlık okulları ile yabancılar tarafından açılmış özel okullar kendi dillerinde okutulmak üzere hazırladıkları/hazırlattıkları kitapları yeminli mütercimlerce tercüme edilmiş bir nüshası ile birlikte ilgili birim kanalıyla incelenmek üzere Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığına iletecek.

Bu kitaplar, Başkanlıkça oluşturulacak komisyonca incelenecek.